Emre ERGÜL

Avrupa futbolu kimin?… Taraftarı olduğunuz grubun sahibi aslında kim?… Dünyaca ünlü Bloomberg haber ajansı, Avrupa futbolunun 5 büyük ligini mercek altına aldığı tahlil yazısını bu başlıklarla duyurdu. Habere nazaran, 2005’ten bu yana 5 ligde yer alan 98 kulübün birçoğu el değiştirdi. Bir diğer deyişle, bu 5 ligin yüzde 17’si mahallî zenginlerin elinden çıkıp milletlerarası fon ya da yatırım şirketlerinin eline geçti.

Şampiyonlar Ligi şampiyonu olan İngiliz Manchester City bunlardan biri. Kulübü City Football Group yönetiyor. Şirket sahipleri de Abu Dabi United Group, Çinli China Media Capital ve CITIC Capital…

Tahlile nazaran, İngiliz Premier Lig ile Fransız Ligue 1 en çok talep gören iki lig. Alman Bundesliga’da kadrolar bireyler yerine kulüp üyelerinin… İspanyol La Liga ile İtalyan Serie A ise başkalarına oranla talebin az olduğu iki lig.

Kulüplerin el değiştirmesinin arkasında üç neden var. 1) Kimileri Avrupa ekiplerini diplomasi için satın alıyor. (Örnek, Suudilerin Newcastle United’ı alması.) 2) Kimileri ekipleri, şampiyonluklar, kupalar, forma satışları ve yayın teliflerinden dolayı “para kazanma” yatırımı olarak görüyor. 3) Kimileri da “fırsatçılık” yaparak; pandemi sırasında mali durumlarının makûs durumda olduğunu gördükten sonra paraya muhtaçlığı olan kulüplerden faydalanıyor. Avrupa’da şu an en çok Manchester United’ın mümkün satışı konuşuluyor. 6 milyar dolar isteyen ekibin ABD’li sahibi Glazer Ailesi, İngiliz milyarder Jim Ratcliffe, ABD’li bir konsorsiyum ile Katar piri ortasında gidip geliyor. Taraftarın da başı karışık. “Man United İngilizdir, İngiliz kalmalı” diyen de var, “Katarlılar alsın” diyen de…

Milletlerarası yatırım alan ekip da illa başarılı olacak diye bir esas yok. Örnek: 2013’ten bu yana Katarlıların olan Paris Saint Germain’in hala bir Şampiyonlar Ligi kupası yok. İspanyol milyarder Florentino Perez’in başkanlık ettiği Real Madrid ise müzesine 5 kupa daha ekledi.

Arsenal’in eski lider yardımcısı David Dein gelinen noktayı şöyle özetliyor: “1983’te Arsenal yönetimine girdiğimde, takımını seven yerel işadamları vardı. Sonra milyonerler oldu… Sonra milyarderler… Şimdi de yabancı devletler!”

Pekala ne değişti?

Bloomberg bu noktada şu yorumu yapıyor: “Futbol artık zenginler için bir haftasonu hobisi değil. Bir kulübü yönetmenin maliyeti artık yerel yatırımcıları aştı. Onların yerine, sadece para kazanmak için değil, aynı zamanda küresel konumlarını etkilemek için kulüp satın alan dünyanın en zengin sermaye grupları aldı.” Özetle, futbol “artık zenginlerin değil, gelip masaya koyan ve onlardan daha zenginlerin oyunu…”

24 yılda 256 kat kazandı!

Şeker tüccarı David Dein, Arsenal’in yüzde 16.6 payını 292 bin sterline aldığında yıl 1983’tü. Kulüp lideri Peter Hill-Wood o vakit ona “Deli” demişti. Dein, 2007’de elindeki payların yüzde 14.58’ini Rus oligark Alisher Usmanov’a 75 milyon sterline sattı!

Avrupa futboluna en çok ABD’li zenginler talip oldu

Bugün futbol kulüplerine, lokal işadamları kadar yabancı yatırımcıların da sahibi. ABD’den yatırım firmaları ve yüksek gelirli kişiler, son yıllarda futbol kulüplerinin en büyük alıcıları oldular ve 2005’te 98 gruptan yalnızca ikisine kıyasla şu anda Avrupa’nın en güzel kadrolarının beşte birine yakınına sahipler. 5 ligin 4’ünün birinci liginde 20’şer grup var. Yalnızca Bundesliga’da 19 grup bulunuyor. İşte toplam 98 grupla ilgili sayılar:

● 2004-05 dönemi: 93 grubun sahibi lokal işadamları. 2’si ABD’lilerin, 2’si Asyalıların, 1’i de bir Avrupalının.

● 2014-15 dönemi: 78 kadronun sahibi lokal işadamları. 6’sı ABD’lilerin, 3’ü Suudilerin, 2’si Asyalıların, 3’ü Avrupalıların… (6’sı konsorsiyum)

● 2022-23 dönemi: 56 ekibin sahibi lokal işadamları. 17’si ABD’lilerin, 6’sı Suudilerin, 6’sı Asyalıların, 7’si Avrupalıların… (6’sı konsorsiyum)

“Aile şirketini futbol için kaybedemem”

emier Lig’deki yabancı yatırım gücünün en büyük temsilcisi Roman Abramoviç’tir. Rus oligark, Chelsea’yı 2003’te 140 milyon sterline aldı, Ukrayna Savaşı yüzünden ekip elinden alınana kadar transferlere de 1 milyar dolar harcadı. Abramoviç, Chelsea’yi aldığında Newcastle’ın başında mahallî gayrimenkul yatırımcısı John Hall vardı. Hall birkaç yıl içinde grubu ABD’li perakendeci Mike Ashley’e sattı. Satış nedeni olarak da “Abramoviç’le rekabet edemem. Aile işletmemi futbol için heba edemem. Futbol artık milyarderlerin işi” demişti.

Dünya Gazetesi’nin Haberi