FATMA KAYTEZ

Türk kahvesiyle özdeşleşen Kurukahveci Mehmet Efendi, 151 yılı geride bıraktı. Kurukahveci Mehmet Efendi İdare Konseyi Üyesi Mehmet Kurukahveci, Türkiye’de değil dünyada da yaşayan en eski kahve markalarından biri olduklarını vurgulayarak, “Kendimizi yaşlı değil, köklü ve dinamik bir marka olarak tanımlıyoruz” dedi.

Pazarın büyümesi için çalıştıklarını belirten Mehmet Kurukahveci, mahallî kahve tarımının gelişmesine de ön ayak olduklarını kaydetti. 2019’dan bu yana Antalya Gazipaşa’da çiftçi Yaşar Dağtekin’in denemelerini takviyelerini belirten Kurukahveci, dört dönümlük bir alanda sera altında 200’e yakın kahve fidanı dikildiğini söyledi.

“Kendi özgü aromasına sahip yerel bir Türk kahvemiz olması için çalışıyoruz” diyen Mehmet Kurukahveci ile kahve pazarını ve markanın dünden bugüne seyahatini konuştuk.

1,5 asrı geride bırakan Kurukahveci Mehmet Efendi’nin Eminönü’ndeki kuruluş kıssasından kısaca bahseder misiniz?

Dedemiz Mehmet Efendi babasının Eminönü’ndeki aktariye dükkânında çalışırken, o güne kadar âdet olduğu üzere çiğ kahve çekirdeğini satmak yerine, kahve çekirdeklerini kavurup, öğütüp paketleyerek vaktin kurallarına nazaran çok değerli bir yeniliğe imza atmış. Kahvenin büyük bir ustalıkla kavurulup öğütülmesi, kahve tutkunlarına daima tıpkı yüksek kalitede mis üzere halis kahve sunulması bugün de en büyük çabamızdır. İşte Kurukahveci Mehmet Efendi’nin İstanbul’da isim yapması bu türlü olmuş. Yenilikçilik geleneğini, sonraki jenerasyonlar da sürdürmeye itina göstermiş.

Dedenizden sonra idarede kimler yer aldı?

Dedemizden sonra aile şirketimizin idaresini evvel büyük amcamız Hasan Selahattin Beyefendi, sonra kardeşi Hulusi Beyefendi devraldı. İki amcalarımızın da işin geliştirilmesinde çok değerli katkıları oldu. Bilhassa Hulusi Bey’in markalaşmada ve üretimin çağdaşlaşmasında değerli katkıları oldu. Lakin ailede peş peşe yaşanan vefatlardan işin idaresini babamız Ahmet Kurukahveci 1985 yılına kadar tek başına üstlendi. Tek başına derken son yıllarında ben de kardeşim Hulusi de üniversiteyi bitir bitirmez tam vakitli olarak aile şirketinde çalışmaya başladık. Ayrıyeten neredeyse aileden saydığımız çok değerli çalışanlarımızın takviyesi vardı her vakit. Murat Çeker ağabeyimiz Eminönü mağazamızın idaresini 60 küsür yıl üstlendi, Özdemir Ayer ağabeyimizin iş geliştirme ve finansta çok kıymetli katkıları oldu, Şaban Çiçekçi usta otuz yılı aşkın mühlet kavurmanın, Şemsi Uçakçı muhasebenin başındaydı. Halihazırda da çalışanlarımızın değerli bir kısmı 20-30 yılı aşkın müddettir bizimle birlikteler. Bizim işimizde ustalık ve tecrübe çok değerli; daima yeterli beşerler çıktı karşımıza. Merhum babamızın mühendisliğe, her türlü yeniliğe çok büyük merakı vardı. Ne var ki, onun devrinde Türkiye’de büyük ekonomik badireler ve kahve yoklukları yaşandığı için hayallerini gerçekleştiremedi. Üretimde, paketleme teknolojilerinde, ihracatta yenilikler yapma fırsatı bizlere nasip oldu. 1990’lı yıllarda Dudullu’da son teknoloji bir kahve üretim, paketleme ve lojistik merkezi kurduk; sonraki yıllarda eser ve ambalaj çeşitlerimizi geliştirdik, ihracat pazarlarına yöneldik.

Şu anda idarede üçüncü ve dördüncü jenerasyon var değil mi?

Halihazırda üçüncü ve dördüncü jenerasyon olarak markayı birlikte yönetiyoruz. Kardeşim Hulusi Kurukahveci, İdare Heyeti Liderimiz, birebir vakitte finansman ve yatırım planlamasından sorumlu. Üretim ve kalite denetim vazifesini ise ablam Semra Göney’in oğlu Hakan Göney ile birlikte yürütüyoruz. Öbür yeğenim Doruk Kurukahveci ise kahve bitkisi genetiği hakkında çalışmalar yapıyor. Kahve işinde bilgi birikimi lakin iş üstünde, uzun yıllar içinde öğreniliyor. Bu işimizin tabiatında var. Bizde bunların transferi evvelden olduğu üzere kuşaktan kuşağa, usta çırak bağı içinde gerçekleşiyor.

Üç kıymetli kahve krizi ile karşı karşıya kaldık

Markanın dünden bugüne gelen seyahatinde yaşadığı büyük ıstırapları oldu mu?

151 yıllık tarihimizde üç kıymetli kahve krizi ile karşı karşıya kaldık. Birincisi 1942–1944 yılları ortasında, İkinci Dünya Savaşı dönemindeydi. Atlantik ve Hint Okyanusu’nda yürütülen deniz savaşları nedeniyle kahvenin Avrupa’ya ve Türkiye’ye gelmesi neredeyse imkânsız hâle gelmişti. İkinci kahve kıtlığı, 1955– 58 ortasındaki büyük ekonomik buhran ve döviz zahmetine bağlıydı. Üçüncüsü ise, “kıtlık” değil “yokluk” periyoduydu; zira 1977 ile 1982 yılları ortasında yüksek enflasyon ve döviz darboğazı nedeniyle kahve ithalatı aralıklı değil neredeyse hiç yapılamadı. Bu devirlerde bile aile öteki bir alana yönelmedi. Babamız Ahmet Kurukahveci’nin idaresinde aile şirketimiz çay, sahlep, kakao ve kuruyemiş satarak markayı ayakta tutmayı başardı. 10 Şubat 1982 tarihinden itibaren çiğ kahve ithalatına serbestiyet gelince tekrar kahve üretimine dönebildik.

Yıllık/aylık üretim ölçünüz nedir? Kaç ülkeye ihracat yapıyorsunuz?

Türkiye’nin ithal ettiği çiğ kahvenin yaklaşık yüzde 30’u Dudullu’daki tesislerimizde işleniyor. Bugün yılda yaklaşık 20 bin tona yakın çiğ kahve çekirdeği ithal ediyor ve işliyoruz. Türkiye’ye ithal edilen çiğ kahvede son on yılda büyük bir artış kaydedildi. 2011 yılında 17.000 ton olan çiğ kahve ithalatı, 2021’de 67.254 tona yükseldi. İthal ettiğimiz eserin yüzde 10’unu kavrulmuş ve öğütülmüş olarak Kurukahveci Mehmet Efendi markası altında yurtdışı pazarlarına ihraç ediyoruz. Başta Rusya, KKTC, ABD, Almanya, Fransa, Suudi Arabistan, Romanya başta olmak üzere 5 kıtada 60 ülkede kahveseverlerle buluşuyor.

Her gün 3 milyar fincana yakın kahve içiliyor

Kesimde öne çıkan meseleler nelerdir?

Uzun vadede kesimin en temel sorunu, global iklim değişikliği. Dünyada en az 100 milyon aile kahveyle geçimini sağlıyor, her gün 3 milyar fincana yakın kahve içiliyor. İklim değişikliği sebebiyle bundan 30 yıl sonra halihazırda kahve yetiştirilen yerlerin birçoklarında kahve yetiştirilemeyeceği öngörülüyor. Büyük şirketler kendilerini yeni duruma adapte etseler bile, küçük çiftlikler bunu yapamayacak. Global iklim değişikliğinin kahve tarımı üzerindeki olumsuz tesirlerinin tahlili kolay olmayacaktır. En değerli birinci adım bu hususta farkındalığın artırılmasıdır. Biz bu tarafta birtakım adımlar atmaya başladık. Örneğin 2017’de “Bir Kahve Fincan İçin” isimli bir belgesel hazırlattık, geçen yıl da Küresel Coffee Platform isimli örgüte Türkiye’den birinci kurumsal üye olduk. Bu husustaki çalışmalarımızı sürdüreceğiz.

Kahve tarımını desteklemek için yapılan çalışmalar var mı?

İklim değişikliği ile birlikte daha evvel kahve yetişmeyen kimi bölgelerde kahve tarımı denemeleri yapılmaya başlandı. Sicilya’da bizim üzere 100 yıllık bir marka kahve yetiştiriciliği alanında denemeler yapıyor. Keza Florida ve Kaliforniya’da başarılı denemeler var. Biz de 2019’dan bu yana Antalya Gazipaşa’da Yaşar Dağtekin ismindeki bir çiftçimizin denemelerine dayanak oluyoruz. Yarı sera altında kahve ağaçlarının daha uygun yetiştiğini gördük ve Yaşar Bey’e bu hususta takviye olduk. Dört dönümlük bir alanda sera altında 200’e yakın kahve fidanı dikildi. Fideler şimdi iki yaşında ancak kimilerinde meyveler oluşmaya başladı. Kahve ağacı 3-4 yıldan sonra eser vermeye başlıyor. Birinci alınan sonuçlar çok olumlu. Gazipaşa’da ürettiğimiz bu kahvenin çok güzel bir aroması var. Kendine has aromasına sahip mahallî bir Türk kahvemiz olması için çalışıyoruz. Natürel ki gereksinimimizi karşılayacak bir düzeye gelmesi uzun vakit alır, fakat bu üretim denemeleri başarılı olursa Türkiye’de kahve tarımına ilgi artabilir.

Birinci kahve kütüphanesini açtı

Ekim 2019’ta tarihî mağazanın bitişiğinde, mimari dizaynını Han Tümertekin’in yaptığı yeni Tahmis Binası’nı açtık. Giriş katında tüm paketli eserlerimizin yanı sıra, özel tasarım kahve fincanları, kahve gereçleri ve kahve ritüellerine ilişkin ikramlık eşyaların satın alınabileceği bir mağaza mevcut. Birkaç ay evvel binanın öteki katlarının da açılışını yaptık. Tahmis Binası’nın ikinci katında Türkiye’nin birinci kahve kütüphanesini açtık; kitaplığımızda yaklaşık 850 adet Türkçe, İngilizce, Almanca, Fransızca ve İspanyolca lisanlarda kahve bahisli eser bulunuyor. Binanın en üst katında ise markamızın ve ailemizin 150 yılını özetleyen kalıcı bir stant bulunuyor.

Emektar Şaban Ağabeyimiz ve yardımcısını saatlerce izlerdim

Üniversiteyi İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Yüksek Okulu’nda tamamladım; 1978 yılında tam vakitli olarak aile şirketimizde çalışmaya başladım. Ailemizin tüm erkek çocukları üzere ben de kardeşim Hulusi de küçük yaştan itibaren babamızla birlikte Tahmis Sokak’taki dükkâna sarfiyat, oradaki çalışmaları izlerdik ve işi öğrenmeye çalışırdık. Yaşımız biraz büyüdüğünde tezgahta kahve tartar, paket yapardık. Benim kavurmaya özel bir ilgim vardı her vakit. Emektar Şaban Ağabeyimiz ve yardımcısını saatlerce izlerdim, kahve kavurmanın inceliklerini dinlerdim, birinci fırsatta da elimi kavurmada denedim.

Babamız Ahmet Kurukahveci’nin “3-T kuralı” kuralı vardı. Eski lisanda “teemmül, teenni, tefekkür” olarak söz ederdi. 3-T kuralını “dikkatlice düşünüp taşınma”, “acele davranmama” ve “Allah’ın yarattığı varlıklardan, kainattaki düzenden ders çıkarma” olarak günümüz lisanına çevirebiliriz. Bu anlayış hala kurum kültürümüzün temelini oluşturduğunu söyleyebilirim. Bilhassa son 10 yılda tüm kahve pazarı süratli büyüdü. Türk kahvesi pazarı da büyüyor, başka kahveler de büyüyor. Fakat Türk kahvesi hâlâ Türkiye’de açık orta en çok tüketilen kahve olarak tartısını koruyor; Nielsen bilgilerinden yola çıkarak, ülkemizde yaklaşık yüzde 70 oranında Türk kahvesi tüketildiğini söyleyebiliriz.

Dünya Gazetesi’nin Haberi